Το αυχενικό σύνδρομο είναι ένα πολυ-συμπτωματικό νόσημα που αρχίζει ως πόνος και δυσκαμψία (πιάσιμο) στον αυχένα. Στη συνέχεια και μετά από επανειλημμένες προσβολές, ο πόνος επεκτείνεται στους ώμους και κατά μήκος του χεριού σαν βελονιές, επώδυνα μουδιάσματα ή καυσαλγίες. Όταν ο πόνος από τον αυχένα επεκτείνεται στο χέρι, τότε μιλάμε για αυχενική ριζίτιδα. Δηλαδή πίεση ή ερεθισμό της ρίζας των νεύρων που βγαίνουν από τον αυχένα μεταξύ των σπονδύλων και πορεύονται στο χέρι. Η πίεση αυτή των ριζών και η επέκταση του πόνου και της αδυναμίας στο χέρι οφείλεται σε δισκοπάθεια ή οστεόφυτα (άλατα) και είναι σοβαρότερη κατάσταση. Οι δίσκοι είναι στρογγυλά μαλακά μαξιλαράκια που παρεμβάλλονται μεταξύ των σπονδύλων για να εξουδετερώνουν τις πιέσεις και τα φορτία.
Μερικοί ασθενείς αισθάνονται την επέκταση του πόνου από τον αυχένα στο πίσω και πλάγιο μέρος της κεφαλής μέχρι το μέτωπο και το μάτι. Αυτό λέγεται αυχενική ημικρανία ή κεφαλαλγία.
Αρκετοί άρρωστοι διαμαρτύρονται για περιοδικές κρίσεις αυχενικού ιλίγγου. Εκδηλώνεται με ζάλη, αστάθεια (χάνουν την ισορροπία τους), βαρύ κεφάλι, κακοκεφιά και θολωμένη σκέψη. Μερικοί ερευνητές γιατροί πιστεύουν ότι οι περισσότεροι ασθενείς με χρόνιο αυχενικό σύνδρομο εμφανίζουν συχνά άγχος, κατάθλιψη ή μελαγχολία ή τουλάχιστο επιδεινώνονται με τη παρουσία του αυχενικού πόνου.
Τέλος μικρό ποσοστό ασθενών αισθάνεται πόνο στο στήθος και στο αριστερό χέρι. Το σύμπτωμα αυτό λέγεται ψευδοστηθάγχη γιατί μιμείται τον καρδιακό πόνο. Άλλωστε και η στεφανιαία καρδιοπάθεια μπορεί να κάνει συμπτώματα σαν του αυχενικού συνδρόμου (πόνος στο χέρι).
Aιτιολογία
Η αιτιολογική βάση των συμπτωμάτων είναι ότι οι επτά σπόνδυλοι μαζί με τους δίσκους που σχηματίζουν την αυχενική σπονδυλική στήλη, είναι σε στενή επαφή με τα νεύρα και τις αρτηρίες που πάνε στον εγκέφαλο και στα εγκεφαλικά κέντρα ισορροπίας του σώματος. Επίσης ο αυχένας έχει πλούσιο δίκτυο από νεύρα που λέγονται νευρικά πλέγματα. Από τα νεύρα αυτά, άλλα κατευθύνονται στους ώμους και τα χέρια και άλλα στην οπισθοπλάγια πλευρά της κεφαλής αντανακλώντας τον πόνο στις αντίστοιχες περιοχές, όπως αναφέραμε παραπάνω. Η ρήξη του δίσκου πιέζει τα νεύρα και δημιουργεί προϋποθέσεις για οστεόφυτα στους σπονδύλους.
Η εγκατάσταση και η εξέλιξη του αυχενικού συνδρόμου είναι σταδιακή.
Πρώτο στάδιο (προδισκικό) ή κακής στάσης. Έχουμε πόνους στον αυχένα λόγω καταπόνησης ή κακής, λαθεμένης και παρατεινόμενης στάσης που παίρνουμε όταν οδηγούμε ή καθόμαστε σε γραφείο, με καμπουριαστό θώρακα και το κεφάλι περισσότερο μπροστά ή λοξά από όσο πρέπει. Π.χ. γραμματείς, μαθητές, χειριστές κομπιούτερ, οδηγοί, κομμώτριες, οδοντίατροι κλπ.
Δεύτερο στάδιο (δισκοπάθεια) . Ο δίσκος είναι ένα στρογγυλό και μαλακό μαξιλάρι μεταξύ των δυο σπονδύλων για να απορροφά τους κραδασμούς και τις πιέσεις του αυχένα. Στη φάση αυτή ο δίσκος εμφανίζει εκφύλιση, αποπλάτυνση ή ρήξη (δισκοκήλη) με αποτέλεσμα να πιέζει τα νεύρα του αυχένα και να προκαλεί φλεγμονή, έντονο πόνο και μυϊκό σπασμό στον αυχένα και το χέρι.
Τρίτο στάδιο (σπονδυλαρθρίτιδα). Λόγω λέπτυνσης και αποδιοργάνωσης του δίσκου τα σπονδυλικά σώματα συμπλησιάζουν πολύ μεταξύ τους. Ο αυχένας χάνει τη φυσιολογική κινητικότητα και περιορίζονται οι κινήσεις. Τότε δυσκολεύεστε να κοιτάξετε πλάγια ή όπισθεν ιδίως στην οδήγηση. Στη φάση αυτή οι σπόνδυλοι αναπτύσσουν «άλατα» που δεν είναι πραγματικά άλατα, αλλά οστέινες άκανθες (οστεόφυτα, φύτρα) που βγάζουν οι σπόνδυλοι. Αυτά πιέζουν τα νεύρα και τις αρτηρίες προκαλώντας χρόνιο πόνο και ζαλάδα.
Θεραπεία–πρόληψη.
Η θεραπεία αρχικά περιλαμβάνει επανεκπαίδευση για σωστή στάση του σ ώματος και του αυχένα στην εργασία, και στον ύπνο. Χρειάζεται προσοχή για όσους απασχολούνται πολλές ώρες στο γραφείο, στο κομπιούτερ και στην οδήγηση. Ειδικές ασκήσεις του αυχένα: χαλάρωσης, διάτασης και ενδυνάμωσης αυχενικών μυών. Είναι ευεργετικές εφόσον γίνονται σωστά και δεν ξεπερνούν κάποια όρια . Η αποφυγή καταπονήσεων και άρσης (μετακίνησης) βαρών πέραν του επιτρεπτού για κάθε άτομο προλαμβάνει τις επιδεινώσεις.
Αντιρευματικά φάρμακα, φυσικοθεραπεία, σπανίως φάρμακα για τον ίλιγγο ,τοπικές ενέσεις στον αυχένα (χωρίς παρενέργειες) ενδείκνυνται για τους έντονους πόνους και για να διευκολυνθεί η φυσικοθεραπεία και για την αποφυγή της επέμβασης. Η χειρουργική ένδειξη επιφυλάσσεται μόνο σε πολύ βαριές καταστάσεις.
ΙΑΤΡΕΙΟ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ
ΚΑΙ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ, ΑΘΗΝΑ
Περισσότερα στα ειδικά βιβλία Δημ. Γουλέ:
1) Οσφυαλγία-Δισκοπάθεια
2) Αυχενικό Σύνδρομο
* Ο αστερίσκος στον τίτλο του άρθρου δηλώνει πως το άρθρο απευθύνεται κυρίως σε μη ειδικούς.