Των Χαράλαμπου Μ. Μουτσόπουλου* και Χαράλαμπου Σπ Ρούσσου*
Πόσο εύκολο είναι για ένα ιατρό να στηρίζεται όρθιος πάνω σε
δύο βάρκες ; Δηλαδή από τη μια μεριά να είναι σύγχρονος διαγνωστής /θεραπευτής
και από την άλλη να παράγει πρωτοπόρο
εργαστηριακό ερευνητικό έργο. Θέλουμε εξ αρχής να παραδεχτούμε ότι ο διπλός
αυτός ρόλος δεν είναι εύκολος. Μερικοί όμως τον καταφέρνουν! Γιατί; Αφενός
γιατί επέλεξαν ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον που τους δίδαξε, εξ απαλών ονύχων, όχι
μόνον την τέχνη και την επιστήμη της Ιατρικής αλλά και τις ομορφιές και τις
δυσκολίες του εργαστηρίου. Επιπρόσθετα
τους ανέπτυξε την ικανότητα διατύπωσης ερωτημάτων και εκτέλεσης πειραμάτων προκειμένου να απαντήσουν στο ερώτημα. Την ίδια περίοδο τους δόθηκε η ευκαιρία να
ασκηθούν στη συγγραφή ερευνητικών προτάσεων για να εξασφαλίσουν την χρηματοδότηση
της έρευνάς τους. Στη απόκτηση της διπλής αυτής δεξιότητας, κλινικής και
εργαστηριακής, ουσιώδης είναι ο ρόλος των Μεντόρων. Οι επιτυχημένοι
μέντορες έχουν την ικανότητα να μεταδίδουν στους εκπαιδευόμενους το πάθος και τον ενθουσιασμό για την απόκτηση και την παραγωγή νέας
καινοτόμου γνώσης. Απαραίτητη προϋπόθεση
είναι όμως ο νέος συνάδελφος να είναι
εργατικός, μελετηρός, να μην φείδεται
κόπων, να έχει ειλικρινή αφοσίωση για το αντικείμενο που υπηρετεί και ερευνά και
να αισθάνεται ότι δεν εργάζεται αλλά ικανοποιεί το χόμπι του. Όταν πλέον
ωριμάσει ως ολοκληρωμένος επιστήμονας, για να αναπτύξει το δικό του
κλινικο-εργαστηριακό έργο θα πρέπει να διαθέτει, εκτός από βαθειά γνώση,
διοικητικές ικανότητες, ευκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις, μεταδοτικό
ενθουσιασμό στους νεότερους για τη σημαντικότητα του έργου που επιτελούν και
εποικοδομητική κριτική θετική ή/και αρνητική για τις κλινικές αποφάσεις που
έλαβαν και τα πειράματα που σχεδίασαν και εκτέλεσαν.
Ιατροί ερευνητές όμως δεν είναι μόνον αυτοί που εκτελούν
εργαστηριακή έρευνα αλλά και οι κλινικοί
ερευνητές. Η κατηγορία αυτή της έρευνας είναι τόσο δύσκολη και εργώδης όσο και
η εργαστηριακή έρευνα. Απαιτεί από τον κλινικό ερευνητή σχολαστική οργάνωση, ταξινόμηση και αρχειοθέτηση των Ιατρικών φακέλων, γνώση
στατιστικής και αυστηρότητα στη τήρηση
των κανόνων της καλής Ιατρικής πρακτικής. Η κλινική ιατρική έρευνα περιλαμβάνει κλινικές
δοκιμές για την τεκμηρίωση της
ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας νέων φαρμακευτικών ουσιών, ανάπτυξη νέων
διαγνωστικών μεθόδων, παρουσίαση του κλινικού φάσματος των διάφορων νοσημάτων ,
επιδημιολογικές μελέτες και μετα-αναλύσεις αναδρομικών και προοπτικών μελετών.
Ένα σύγχρονο ακαδημαϊκό/εκπαιδευτικό νοσηλευτικό ίδρυμα έχει ανάγκη και των δύο αυτών κατηγοριών Ιατρών ερευνητών. Μπορεί όμως να λειτουργήσει και να παράξει άριστες υπηρεσίες στον άρρωστο ένα τριτοβάθμιο ιατρικό νοσηλευτικό ίδρυμα μόνον με τους ερευνητές Ιατρούς; Η απάντηση είναι ασφαλώς όχι! Τα διακεκριμένα Ιατρικά κέντρα προσπαθούν να προσελκύσουν ερευνητές Ιατρούς περιορίζοντας το χρόνο ενασχόλησης τους από το κλινικό έργο. Έτσι επωμίζονται άριστα εκπαιδευμένοι σύγχρονοι κλινικοί ιατροί μεγάλο μέρος του διαγνωστικού, επεμβατικού καθώς και του διδακτικού ιατρικού έργου. H κατηγορία των επιστήμονων αυτων είναι μερικής απασχόλησης, δεν συμμετέχει στην επιλογή των μελών του διδακτικού-ερευνητικού προσωπικού και προάγεται με βάση τις αξιολογήσεις της κλινικό-διδακτικής ικανότητας τους και προσφοράς από τους ειδικευόμενους. Συνυπολογίζεται βέβαια και η συγγραφική τους συνεισφορά.
Η συνεργασία των τριών αυτών κατηγοριών επιστημόνων θα συντελέσει στην άριστη εκπαίδευση και μετεκπαίδευση των ιατρών, θα καθοδηγήσει την ανάπτυξη νέων εργαστηριακών και κλινικών ερευνητών και θα παράξει πρωτότυπο ερευνητικό έργο ενώ ταυτοχρόνως θα υπηρετήσει τον πάσχοντα με τις πλέον σύγχρονες διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους με σεβασμό, ενσυνείδηση και ευαισθησία.
Υπάρχει τέλος μια συνταγή για ποια πρέπει να είναι η αναλογία των τριών κατηγοριών ιατρών( ερευνητών εργαστηριακών και κλινικών καθώς και καθαρόαιμων κλινικών ) σε ένα Πανεπιστημιακό Ιατρικό κέντρο; Όχι! Εξαρτάται από την κατεύθυνση του ιδρύματος. Στα διακεκριμένα Ιατρικά κέντρα υπερισχύουν μέλη που δύνανται να προσελκύουν ερευνητικά προγράμματα. Αντίθετα σε άλλα κέντρα η πλειονότητα του διδακτικού προσωπικού απαρτίζεται από άριστα εκπαιδευμένους σύγχρονους κλινικούς ιατρούς με διάθεση μετάδοσης της γνώσης.
*Οι Χαράλαμπος Μ Μουτσόπουλος και Χαράλαμπος Σπ Ρούσσος
είναι καθηγητές της Ιατρικής και Ακαδημαϊκοί
