Ως φάρμακα «blockbusters» θεωρούνται εκείνα που συνταγογραφούνται ευρύτατα και γίνονται πασίγνωστα στον ιατροφαρμακευτικό κόσμο και στο κοινό. Στα ελληνικά ο όρος blockbusters μπορεί να αποδοθεί σαν ένα προϊόν που θα έχει σαρωτική επιτυχία. Αρχικά ο όρος αναφερόταν σε κινηματογραφική ή θεατρική παραγωγή που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής και επιτυχημένη, αλλά τώρα έχει επεκταθεί και σε βιομηχανικά προϊόντα.
Παραδείγματα στην φαρμακοβιομηχανία είναι το Lipitor ή το Zoloft. Συνήθως τα blockbusters αφορούν φάρμακα για την αντιμετώπιση της υπερλιπιδαιμίας, της υπερτάσεως ή του καρκίνου. Πρόκειται για εξαιρετικά δημοφιλή φάρμακα που έχουν πωλήσεις πολύ πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ και καθιστούν την δικαιούχο εταιρεία πρωτοπόρα επιστημονικά, εμπορικά, αλλά και χρηματιστηριακά. Η επιτυχία αυτή είναι όμως και δίκοπο μαχαίρι, γιατί σε περίπτωση εμφάνισης ανεπιθύμητων παρενεργειών ή άλλων προβλημάτων μπορεί ένα blockbuster να καταποντίσει την ίδια την μητρική εταιρεία που το ανέπτυξε. Άλλο ένα κώλυμα που αναγκάζει την ίδια την εταιρεία να επιταχύνει πολλές φορές επικίνδυνα, την διαδικασία της ανάπτυξης και την εσπευσμένη εισαγωγή στην αγορά είναι ο βραχύς χρόνος ζωής του φαρμάκου προτού καταστεί γενόσημο (generic).
Σε μια σειρά σημειώσεων στο Megamed θα περιγράψουμε μερικά από τα πιο πιθανά σήμερα blockbusters που έχουν επιλεγεί από αναλυτές και οικονομολόγους της φαρμακοβιομηχανίας αλλά και με σαφή κίνδυνο οι προβλέψεις τους να ανατραπούν από νέα δεδομένα που μπορεί να έλθουν στο φως στην διάρκεια της διαδικασίας ανάπτυξης τους. Τα blockbusters που θα παρουσιάσουμε στις επόμενες εκδόσεις του Megamed έχουν επιλεγεί με την σειρά μεγέθους πιθανών μελλοντικών επιτυχιών από τους ειδικούς αλλά και αυτό με κάθε επιφύλαξη.
Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται μερικά από τα πιο πιθανά blockbusters που είναι στο τελικό στάδιο της ανάπτυξης ή και που έχουν ήδη κυκλοφορήσει.
| ΥΠΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΪΟΝ | ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
| RTA 402 Bardoxolone | Από του στόματος φάρμακο για την αντιμετώπιση της χρόνιας νεφρικής νόσου σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Ανήκει στην νέα χημική ομάδα των triterpenoid και είναι επαγωγέας του κύκλου του Nuclear factor (erythroid-derived 2) ή Nrf2 που υπεισέρχεται στο οξειδωτικό στρες. Αναπτύσεται από την Abbott Laboratories και την Kyowa Hakko Kirin. |
| Lu AA21004/vortioxetine | Στην αντιμετώπιση της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής και της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής που αναπτύσσεται από την Lundbeck και την Takeda. |
| QVA149 | Μίγμα indacaterol (βήτα-2 αδρενεργικός αγωνιστής) και glycopyrronium bromide (μουσκαρινικός ανταγωνιστής) γiα εισπνοές spray, υπό μορφή για την αντιμετώπιση εξάρσεων της χρονίας αποφρακτικής πνευμονικής νόσου. Αναπτύσσεται από την Novartis. |
| ACT-132577 Macitentan | Για την αντιμετώπιση της υπερτάσεως της πνευμονικής αρτηρίας δρώντας ανασταλτικά στον υποδοχέα της ενδοθηλίνης. Αναπτύσσεται από τηςν Actelion. |
| Alpharadin | Ραδιενεργό χλωριούχο radium-223 για την αντιμετώπιση ασθενών με μεταστάσεις οστικές σε ασθενείς με προχωρημένες μορφές καρκίνου. Αναπτύσσεται από τη Νορβηγική Algeta ASA σε συνεργασία με την Bayer. |
ΒLOCKBUSTERS – ΝΕΑ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΤΟΝ ΟΡΙΖΟΝΤΑ
Στην προηγούμενη έκδοση είχαμε περιγράψει μια σειρά από φάρμακα που πλησιάζουν το στάδιο να τεθούν στην αγορά και που συγχρόνως επικεντρώνουν τεράστιο εμπορικό ενδιαφέρον για τις ενδιαφερόμενες εταιρίες. Στις επόμενες εβδομάδες θα περιγράφουμε τα πιο σημαντικά από αυτά τα λεγόμενα ΒLOCKBUSTERS φάρμακα.
Στο σημερινό άρθρο θα συζητήσουμε το T-DM1 (Trastuzumab emtansine[1]) της Roche που είναι ενισχυμένη ενδοφλέβια νέα χημική σύνθεση με βάση την Herceptin για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Πρόκειται για την Herceptin που είναι αντίσωμα επί της οποίας έχει προστεθεί το κυτταροστατικό mertansine. Η Herceptin είναι μονοκλονικό αντίσωμα που δεσμεύει τον υποδοχέα HER2 και ενδείκνυται στον καρκίνο του μαστού με θετική αντίδραση στον υποδοχέα. Ο HER2 είναι ο ανθρώπειος επιδερμικός αυξητικός παράγοντας που πέραν των άλλων φυσιολογικών του ιδιοτήτων έχει αρνητική δράση προάγοντας την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων που επιδεινώνει την πρόγνωση. Η Herceptin επί πλέον του καρκίνου του μαστού ενδείκνυται και στον μεταστατικό γαστρικό καρκίνο.
Η κυρία ένδειξη του T-DM1 θα είναι για ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του μαστού που έχουν θετική αντίδραση έναντι του υποδοχέα Επί πλέον οι ασθενείς με θετικό τον παράγοντα απαντούν λιγότερο στην ορμονοθεραπεία.
Πιο συγκεκριμένα τα πρόσφατα προσωρινά αποτελέσματα που έχει αναφέρει η Roche αναφέρουν[2] ότι το T-DM1 πετυχαίνει ελάττωση της τάξης του 35% στον κίνδυνο θανάτου ή επιδείνωσης του καρκίνου, συγκριτικά με την θεραπεία με τον συνδυασμό Tykerb και Xeloda. Η 12-μηνη επιβίωση ήταν 84% και 65% αντίστοιχα, η δε 24-μηνη 77 % και 47%. Οι ασθενείς στην ομάδα του T-DM1 είχαν μέσο χρόνο επιβίωσης 30.9 μήνες ενώ ο συνδυασμός TYKERB (lapatinib) και Xeloda (capécitabine) είχε αντίστοιχα 25.1 μήνες.
Στην μελέτη TDM4450g το T-DM1 σε σύγκριση με τον συνδυασμό trastuzumab + docetaxel έδωσε ενθαρυντικά αποτελέσματα 47% έναντι 41% αντίστοιχα σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών. Οι ανεπιθύμητες δράσεις στην ομάδα των T-DM1 ασθενών ήταν σαφώς λιγότερη από την αντίστοιχη της συγκριτικής θεραπείας (46 % έναντι 89 %). Οι συχνότερα απαντώμενες παρενέργειες σην ομάδα του T-DM1 ήσαν κόπωση (49%), ναυτία (47%), αυξημένες ηπατικές δοκιμασίες 39%) και πυρετός (39%). Στην ομάδα με την συγκριτική θεραπευτική αγωγή οι παρενέργειες που αναφέρθηκαν ήσαν απώλεια μαλλιών (66%), ουδετεροπενία (63%), διάρροια (45%) και κόπωση (45%).
H Roche προγραμματίζει να ολοκληρώσει την ανάπτυξη του φαρμάκου το 2014 για την ένδειξη του καρκίνου του μαστού και το 2016 για την ένδειξη του γαστρικού καρκίνου.