ΠΝΕΥΜΟΝΙΟΚΟΚΚΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΕΜΒΟΛΙΑ

Σπούλου Βάνα¹, MD, Λαγκούση Θεανώ², MD

1. Λοιμωξιολόγος-Παιδίατρος, Επίκουρη Καθηγήτρια
2. Υποψήφια Διδάκτωρ Ιατρικής Σχ. Παν/μιου Αθηνών

Α’ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»,

Τμήμα Λοιμώξεων «ΜΑΚΚΑ»

O πνευμονιόκκοκος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αίτια διεισδυτικών λοιμώξεων που είναι απειλητικές για τη ζωή όπως η μηνιγγίτιδα και η σηψαιμία αλλά και λιγότερο σοβαρών λοιμώξεων όπως η πνευμονία, η οξεία μέση ωτίτιδα (ΟΜΩ) και η παραρρινοκολπίτιδα. Ο πνευμονιόκκοκος ευθύνεται για σημαντικότατη θνησιμότητα και νοσηρότητα παγκοσμίως (> 1.5 εκατομμύρια θάνατοι), κυρίως σε παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών, σε ηλικιωμένους  (>65 ετών) και σε ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα [1].

Η νόσος μεταδίδεται με σταγονίδια μέσω του βήχα ή του φτερνίσματος από κάποιον που έχει προσβληθεί από τη νόσο ή είναι ασυμπτωματικός φορέας του πνευμονιοκόκκου.

Η μεγάλη επίπτωση της πνευμονιοκοκκικής νόσου αλλά και η αυξανόμενη αντοχή στα αντιβιοτικά οδήγησαν τον ΠΟΥ να αναδείξει την πνευμονιοκοκκική νόσο ως την πρώτη σε συχνότητα αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί με εμβολιασμό [2].

Τα πνευμονιοκοκκικά εμβόλια που κυκλοφορούν σήμερα είναι το 23-δύναμο πολυσακχαριδικό (Pneumovax, PPV 23) που περιλαμβάνει κεκαθαρμένους πολυσακχαρίτες για τους οροτύπους 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19A, 19F, 20, 22F, 23F, 33F και τα συζευγμένα, το 7-δύναμο (Prevenar 7,PCV7) που περιλαμβάνει πολυσακχαρίτες έναντι των οροτύπων 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F, το 10-δύναμο (Synflorix, PCV10) που περιλαμβάνει επιπλέον πολυσακχαρίτες έναντι των οροτύπων 1, 5, και 7F, και το 13-δύναμο (Prevenar 13,PCV13) που περιλαμβάνει πολυσακχαρίτες έναντι 3 ακόμα οροτύπων (1, 6A, 19A).

Τα πνευμονιοκοκκικά εμβόλια ενδείκνυται για την ενεργητική ανοσοποίηση με στόχο την πρόληψη της πνευμονιοκοκκικής νόσου που προκαλείται από τους οροτύπους του βακτηρίου που περιλαμβάνονται σε αυτά και σχετίζονται με σοβαρή νόσο και αυξημένη θνησιμότητα.

[3].

Στην Ελλάδα, το PCV7 εισήχθη στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών στις αρχές του 2006, και η εμβολιαστική κάλυψη έφτασε το 80% σε παιδιά ηλικίας <5 ετών μέχρι τα τέλη του 2007.

Το κλασικό εμβολιαστικό σχήμα περιλαμβάνει 3 δόσεις PCV 7 σε ηλικία 2, 4 και 6 μηνών και 1 επαναληπτική δόση σε ηλικία 12-15 μηνών. Το PCV10 έχει πλέον λάβει έγκριση χορήγησης έως την ηλικία των 5 ετών. Σε υγιή παιδιά, ηλικίας 2-5 ετών που έχουν ολοκληρώσει το εμβολιαστικό τους σχήμα με PCV7 είτε PCV10, συστήνεται 1 συμπληρωματική δόση εμβολίου PCV13 προκειμένου να καλυφθούν οι επιπλέον ορότυποι. Επίσης, σε παιδιά που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου για πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις, η συμπληρωματική δόση PCV13   μπορεί να χορηγείται μέχρι τα 18 έτη ζωής. Παιδιά ηλικίας ≥ 2 ετών που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου, εκτός από τον εμβολιασμό με PCV13 χρειάζονται και συμπληρωματικό εμβολιασμό με το 23-δύναμο πολυσακχαριδικό PPV 23 με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 8 εβδομάδων από το συζευγμένο. Στον παραπάνω πληθυσμό συστήνεται 1 επιπλέον επαναληπτική δόση PPV 23 μετά πενταετία.

Το PCV13  έχει λάβει έγκριση χορήγησης για την πρόληψη της πνευμονίας και της διεισδυτικής πνευμονιοκοκκικής νόσου σε όλους τους ενήλικες ≥ 50 ετών σε 1 δόση, ενώ σε εκείνους που χρειάζονται ευρύτερη προστασία έναντι οροτύπων πνευμονιοκόκκου, μπορεί να δοθεί πρόσθετα και 1 δόση PPV23 με μεσοδιάστημα 8 εβδομάδων. Τέλος, οι ενδείξεις εμβολιασμού των ενηλίκων με το πολυσακχαριδικό PPV23 (1 ή 2 δόσεις ανάλογα) περιλαμβάνουν άτομα ηλικίας 19-49 ετών με χρόνια νοσήματα, ανοσοκαταστολή, χρόνιους καπνιστές, χρόνιο αλκοολισμό, ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και μετανάστες.

Το κόστος των πνευμονιοκοκκικών εμβολίων αποζημιώνεται 100% από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία και αυτό αφορά τους παιδιατρικούς ασθενείς και όλους τους ενήλικες άνω των 50 ετών.

BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Rudan I, Boschi-Pinto C, Biloglav Z, Mulholland K, Campbell H. Epidemiology and etiology of childhood pneumonia. Bull World Health Organ  2008, 86:408-16.
2. Heron M, Hoyert DL, Murphy SL, Xu J, Kochanek KD, Tejada-Vera B.Deaths: final data for 2006. Natl Vital Stat Rep. 2009 Apr 17;57:1-134.
3. Weil-Olivier C, van der Linden M, de Schutter I, Dagan R, Mantovani L.Prevention of pneumococcal diseases in the post-seven valent vaccine era: a European perspective. BMC Infect Dis. 2012;12:207.